Spinoza voorziet in zijn levensonderhoud

Spinoza heeft veel geschreven (maar weinig gepubliceerd) over filosofie. In zijn boeken en brieven schrijft hij niet of nauwelijks over zijn levensonderhoud, mogelijk zijn Spinoza’s brieven of opmerkingen daarover verloren gegaan. Alle informatie van Spinoza's biografen over zijn manier van leven is dus van horen zeggen. In dit artikel leg ik de nadruk op het overleven om te kunnen filosoferen. Daarom ga niet in op Spinoza's filosofie of op het verband tussen levensonderhoud en filosofie, dat is al vaak onderzocht en beschreven. Dit artikel is geen omvattende beschrijving van Spinoza’s verblijf in Voorburg. Het is bedoeld als een systematische uitwerking van de vraag hoe Spinoza overleefde. Het artikel bestaat uit vijf stellingen over Spinoza's levensonderhoud. De stellingen heb ik onderbouwd met hypothesen met een logisch oorzaak-gevolg karakter met beperkt voorhanden bewijsmateriaal. De beargumenteerde hypothesen zijn uitwerkingen van onzekerheidsbegrippen zoals ‘misschien’, ‘wellicht’, ‘het zou kunnen dat’, ‘ongetwijfeld’, ‘het kan niet anders dat’. De combinaties van stellingen met hypothesen dwingt mij om deze vooronderstellingen expliciet te maken.

Het is niet denkbeeldig dat meerdere hypothesen door nadere bewijsvoering moeten worden bijgesteld of verworpen waarbij de stelling strikt genomen niet bewezen is. De combinatie van deze vijf stellingen met beargumenteerde hypothesen over Spinoza’s levensonderhoud biedt weinig zekerheid maar wel veel inzicht dat ik gebruik voor een ruimer onderzoek naar de onbekende vrienden van Spinoza in Voorburg en Den Haag (Goris 2021. Spinoza’s verzwegen Haagse vrienden in Voorburg. Spinoza in Voorburg 2 / 4).